BUDAPESZT - Węgry

.
W niedzielę, 5-go czerwca 2011 r. o godz. 5.00 rano wybraliśmy się na niezwykle udaną autokarową wycieczkę do Budapesztu (370 km od Krynicy-Zdroju). Jako piloci wycieczek bywaliśmy w stolicy Węgier kilkakrotnie już wcześniej - po raz pierwszy (w dużym stopniu dzięki Sergiuszowi Kozłowskiemu) na Międzynarodowym Kongresie Esperantystów latem w 1984 r. To jednak było dawno temu - inny wiek, inny ustrój. Postanowiliśmy odświeżyć nasze sentymentalne wspomnienia z minionej epoki.

W Słowacji przejeżdżaliśmy m.in. przez Koszyce (słow. i czes. Košice, węg. Kassa, łac. Cassovia, niem. Kaschau, ros. Кошице, cyg. Kasza) – drugie największe miasto Słowacji, pod względem liczby mieszkańców (234 tys. mieszkańców w 2008), trzecie największe – po Wysokich Tatrach (Vysoké Tatry) i Bratysławie – pod względem powierzchni (243,8 km²) oraz największe miasto wschodniej Słowacji. Leżą 90 km od granicy z Polską). Nazywane są „żelaznym lub stalowym sercem” Słowacji, dzięki największej na Słowacji hucie żelaza, która znajduje się na terenie miasta. Koszyce odwiedził papież Jan Paweł II, mieszkańcy wybudowali mu aż 3 pomniki. Jeden z nich - srebrne popiersie - mijaliśmy przy głównej trasie.


Na Węgrzech mijaliśmy Miszkolc (węg. Miskolc, słow. Miškovec) – trzecie co do wielkości miasto Węgier. (Drugim jest Debreczyn węg. Debrecen.) Obecnie Miszkolc jest stolicą komitatu (odpowiednik województwa) Borsod-Abaúj-Zemplén. W 2004 roku liczba mieszkańców Miszkolca przekraczała 181 tysięcy. Na zdjęciu powyżej widoczna flaga węgierska i Turul. To nazwa mitycznego ptaka, prawdopodobnie raroga lub sokoła, który miał przyprowadzić lud Madziarów w miejsce obecnych Węgier.

Węgry, liczące około 10 mln mieszkańców, zajmujące 93 030 km² powierzchni, to jak widać kraj znacznie mniejszy od Polski. Odwiedza je ponad 30 mln turystów rocznie. Mieliśmy szczęście, bo naszym przewodnikiem po Budapeszcie był sam Wiesław Rybak, który opowiedział nam o stolicy Węgier prawie wszystko. To od niego usłyszeliśmy, że w I. wieku u źródeł przy Wzgórzu Gellérta osiedlili się Celtowie. Około roku 89 na północ od dzisiejszego centrum Rzymianie założyli osadę Aquincum. Dla ochrony przeprawy przez Dunaj na lewym brzegu powstała twierdza Contra Aquincum (w pobliżu dzisiejszego Placu 15 Marca). W Aquincum umieszczono załogę zbrojną. W roku 106 Aquincum stało się stolicą prowincji Pannonia Inferior (liczyło 20000 mieszkańców). Upadek Rzymu i wędrówka ludów spowodowały wyludnienie Aquincum. W Panonii mieszkali Hunowie, Ostrogoci, Longobardowie, Awarzy, Słowianie a w początku X. wieku osiedlili się tam Węgrzy.
Węgry (węg. Magyarország; Republika Węgierska, Magyar Köztársaság) to obecnie państwo leżące w Europie Środkowej. Od 1999 r. należy do NATO, a od 2004 r. do Unii Europejskiej.
Szczyt potęgi państwo węgierskie osiągnęło za panowania Ludwika Andegaweńskiego (1342–1382), także króla Polski, kiedy Węgry sięgały od Adriatyku po Morze Czarne i skutecznie przeciwstawiały się ekspansji Turcji w Europie. Po zwycięstwie w bitwie pod Mohaczem w roku 1526 Turcy bardzo szybko opanowali większą część Węgier i nastąpiła długotrwała okupacja. Buda stała się od roku 1541 na półtora stulecia z metropolii miastem prowincjonalnym. Dopiero w roku 1686 roku po ciężkim sześciotygodniowym oblężeniu Buda została zdobyta przez wojska habsburskie i większość Węgier wyzwolona spod tureckiej okupacji znalazła się pod władzą Habsburgów. Stopniowo stawała się rosnącą metropolią. Porażka w pierwszej wojnie światowej i rozpad Austro-Węgier były ciężkim wstrząsem, dodatkowo w roku 1919 rządy objęli komuniści. Państwo Węgierskie utraciło prawie 2/3 swojego terytorium i metropolia budapeszteńska okazała się nieproporcjonalnie wielka w stosunku do państwa. Mimo to Budapeszt stale się powiększał. W roku 1930 liczba mieszkańców przekroczyła milion. Nastąpiło zbliżenie z hitlerowskimi Niemcami, koalicja z państwami osi i udział w II wojnie światowej po niemieckiej stronie. II wojna światowa pozostawiła w mieście olbrzymie szkody. Mimo wysiłków szwedzkiego dyplomaty Raoula Wallenberga większość Żydów została wywieziona do obozów, głównie do Auschwitz-Birkenau, gdzie większość została zabita w komorach gazowych. W roku 1944 ustępująca armia niemiecka wysadziła wszystkie mosty na Dunaju w Budapeszcie i przez następnych 6 miesięcy broniła się na jego prawym brzegu.
Po wojnie w kraju władzę przejęły sterowane z Moskwy rządy komunistyczne. W roku 1950 wprowadzono aktualny do dziś podział miasta na dzielnice. Na jesieni 1956 roku Budapeszt stał się ośrodkiem rewolucji przeciw władzy komunistycznej. Powstanie ludowe zostało krwawo stłumione przez radzieckie czołgi. W połowie lat 80. Budapeszt osiągnął maksymalną liczbę mieszkańców (2,1 mln). W roku 1989 Węgry podważyły żelazną kurtynę dzielącą bloki wschodni i zachodni, otwierając granicę z Austrią. W 1990 przeprowadzono na Węgrzech pierwsze po II wojnie światowej wolne i demokratyczne wybory. W nocy z 18 na 19 września 2006 r. doszło przed gmachem telewizji publicznej do starć między demonstrantami a policją (wywołanymi skandalem politycznym wokół socjalistycznego premiera Węgier Ferenca Gyurcsánya). Rannych zostało ok. 150 osób. Smutnym pocieszeniem jest fakt, że Węgry są w znacznie głębszym kryzysie niż Polska.


Plac Bohaterów (węg. Hősök tere, nazywany również Placem Tysiąclecia lub Placem Millennium) to jeden z największych i najważniejszych placów w Budapeszcie. Położony jest w VI dzielnicy (Terézváros - Miasto Teresy), na końcu Andrássy útca, przy Parku Miejskim (Városliget). Przy placu znajduje się stacja metra Hősök tere, budapeszteńskiej linii M1.
Po obu stronach placu znajdują się okazałe budynki Muzeum Sztuk Pięknych (Szépművészeti Múzeum), w eklektyczno-klasycystycznym stylu (wybudowane w latach 1900 - 1906) oraz Pałacu Ekspozycji (Műcsarnok), z roku 1895 (w takim samym stylu jak Muzeum). Architektem i pomysłodawcą takiej konstrukcji był Albert Schickedanz.
Zakończenie wszystkich prac na placu Bohaterów nastąpiło dopiero w 1929. Wtedy też na placu znalazł się pomnik (Hősök emlékkövét) poświęconym poległym podczas I wojny światowej (stąd oficjalna nazwa placu).
Plac przez cały okres swojego istnienia był miejscem wielu demonstracji politycznych. W czasie Węgierskiej Republiki Rad zniszczono znajdujący się tutaj pomnik Franciszka Józefa (odbudowano go w nieco innej formie w 1926), a całość pokryto czerwoną draperią. Po II wojnie światowej stanął na placu pomnik Stalina, zniszczony przez Węgrów podczas powstania w 1956; następnie władze ustawiły pomnik Lenina, który po upadku komunizmu zawędrował do specjalnego parku pomników. W 1989 r. zebrało się tutaj 250 tysięcy ludzi.
Najważniejszym obiektem na placu jest Pomnik Tysiąclecia (Millenniumi emlékmű), którego budowę rozpoczęto 1896 z okazji hucznie obchodzonego 1000-lecia państwa węgierskiego. Autorem projektu był Albert Schickedanz, a wykonawcą - rzeźbiarz György Zala. Na środku wznosi 36-metrowa kolumna archanioła Gabriela, który według legendy miał okazać się pierwszemu królowi Stefanowi i nakazał przyjęcie korony. (Prawie taką samą kolumnę podziwiałem w Rosji na Placu Zimowym w Leningradzie = Petersburgu.) Posąg został wyróżniony podczas wystawy światowej w Paryżu w 1900. Cokół kolumny otaczają posągi jeźdźców - księcia Arpada i sześciu jego wodzów, którzy na przełomie VIII i IX przyprowadzili Madziarów na teren dzisiejszych Węgier.


Kolumnada
Kolumnę z archaniołem Gabrielem otacza półkolista kolumnada, podzielona na dwie części. Przedstawia ważne postacie z węgierskiej historii:
od lewej
• św. Stefan,
• król Władysław I,
• król Koloman,
• Andrzej II,
• Bela IV (relikwie jego córki, św. Kingi, widzieliśmy w kościele sióstr Klarysek w Starym Sączu, gdzie spoczywają od 1292 r.),
• Karol Robert,
• Ludwik I (w Polsce Ludwik Węgierski),
a w następnej części
• Jan Hunyady,
• Maciej Korwin,
• Stefan Bocskai (Bocskai István) - przywódca powstania antyhabsburskiego z XVIII w.,
• Gábor Bethlen,
• Imre Thököly,
• książę Franciszek II Rakoczy,
• Lajos Kossuth.
Rozpiętość ramion kolumnady wynosi 85 metrów - górne krawędzie zdobią posągi Pracy i Dobrobytu oraz Wiedzy i Chwały, a także boga Wojny i bogini Pokoju.
Początkowo ostatnie pięć miejsc w lewej kolumnadzie zajmowali monarchowie węgierscy z dynastii Habsburgów - Ferdynand I, Leopold I, Karol III, Maria Teresa i Franciszek Józef I. Posągi te zostały uszkodzone podczas II wojny światowej i po 1945 r. zastąpione obecnymi postaciami. Nie ma Stefana Batorego, węgierskiego księcia Siedmiogrodu, który został królem polskim. W Budapeszcie jest mnóstwo polskich śladów, m.in. ul. Kościuszki, pomnik Józefa Bema, tablice upamiętniające wielkich Polaków.



Bazylika św. Stefana w Budapeszcie (węg. Szent István Bazilika) stoi przy placu św. Stefana (węg. Szent István tér) w Peszcie. Budowę bazyliki w stylu klasycystycznym wg planów Józefa Hilda rozpoczęto w 1851 r. W 1868 r. kopuła zawaliła się z powodu wad fundamentów. Antresola kopuły jest otwarta dla zwiedzających, można się tam dostać po schodach (297 stopni) bądź wjechać windą. Pod kościołem znajduje się trzypiętrowa piwnica, której wielkość odpowiada prawie wielkości stojącej na niej bazyliki. Od konsekracji w 1905 roku jest największym kościołem stolicy Węgier. Obecnie jest konkatedrą archidiecezji Ostrzyhom-Budapeszt. Bazylika, mierząca w najszerszym miejscu 55m długości i zajmująca powierzchnię 414 m2, może dziś pomieścić 10.000 wiernych, co sytuuje ją w czołówce największych konstrukcji tego typu w Europie. Samo wnętrze zdobią freski i malowidła najwybitniejszych artystów węgierskich.


Pamiętam jak wspólnie z esperantystami z całego świata modliliśmy się w tej świątyni w 1984 r. Podróżując sporo po świecie (m.in. w Rosji, Kanadzie, USA) zawsze podziwiam świątynie, które ludzie wznoszą ku chwale naszego Stwórcy. Oszałamiające piękno katolickiej Bazyliki w Budapeszcie przypomina splendor anglikańskiej katedry św. Pawła w Londynie, którą dane mi było zachwycać się podczas moich pobytów w Wielkiej Brytanii.


Na zewnętrznej elewacji głównej widniej napis w języku łacińskim:. EGO SUM VIA VERITAS ET VITA Moja znajomość łaciny wyniesiona ze szkoły średniej bez trudu pozwoliła mi zrozumieć łatwe zdanie: JA JESTEM DROGĄ PRAWDĄ I ŻYCIEM. (Przypomniałem sobie podobne przesłanie na wielkim billboardzie, który w 2006 r. mijaliśmy przy autostradzie na bezkresnych pustkowiach Nevady w USA: Do you know JESUS the WAY, the TRUTH, the LIFE? Come to Him and live!)


Wśród wielu relikwii przechowywanych w kościele jest zmumifikowana prawica świętego Stefana.



Kopuła Bazyliki mierzy dziś 96m, dokładnie tyle, ile kopuła Parlamentu. Konstruktorzy (József Hild, Miklós Ybl i József Kauser - tylko ten ostatni dożył zakończenia jej budowy) chcieli w ten sposób podkreślić równość między władzą boską i królewską, a jednocześnie nie wywyższać żadnej z nich. W 1986r. na dachu kościoła umieszczono pomalowany na złoty kolor krzyż, który z dołu wydaje się maleńki, w rzeczywistości mierzy jednak ponad 2m.


Położona niedaleko Mostu Łańcuchowego bazylika jest poświęcona pierwszemu węgierskiemu królowi Stefanowi I. W przedsionku znajduje się rzeźba św. Gerarda (węg. Gellérta). Szczególne wrażenie robi 96-metrowa kopuła z mozaiką przedstawiająca Boga Ojca. Przy wejściu znajduje się tympanon z Maryją jako patronką Węgier i węgierskimi świętymi.





Bazylika jest drugim budapeszteńskim, a trzecim węgierskim najwyższym budynkiem. Pod placem św. Stefana, przy którym stoi świątynia został wybudowany 4 piętrowy podziemny parking (węg. Bazilika Garázs). Mieści on 404 samochody i jest całkowicie zautomatyzowany. Po wjechaniu i wyjściu z samochodu, pojazd jest automatycznie transportowany na miejsce parkingowe. Po zakończeniu parkowania jest on dostarczany kierowcy, który może wyjechać z parkingu.


Budynek parlamentu w Budapeszcie (Országház) – jeden z symboli stolicy Węgier i całego kraju. Położony nad Dunajem, w dzielnicy Peszt jest jednym z najbardziej znanych gmachów państwowych w Europie i jednym z najstarszych. Gmach powstał po połączeniu trzech dawnych miast w jedno – Budapeszt. Władze miejskie uznały, że zjednoczona stolica potrzebuje nowej, reprezentacyjnej siedziby. Na jej miejsce wybrano podmokły, bagnisty teren w okolicy wówczas niezamieszkanej, a w dodatku cieszącej się reputacją bardzo niebezpiecznej. Zanim doszło do rozpoczęcia prac teren budowy musiał zostać osuszony i umocniony, konieczna była także wywózka składowanego tam drewna – w tym celu uruchomiono specjalną linię kolejową, którą później transportowano odpowiednie materiały. Projekt budynku wykonał Imre Steindl.
Budowa trwała od 1885 do 1904, choć pierwsze posiedzenie odbyło się już w 1896, podczas hucznie obchodzonej rocznicy 1000-lecia państwa węgierskiego. Pracowało przy nim 1000 osób, zużyto 40 kilogramów złota, pół miliona kamieni szlachetnych i 40 milionów cegieł.


Parlament reprezentuje styl neogotycki (widoczne jest pewne podobieństwo do siedziby brytyjskiego parlamentu) choć widoczne są też elementy barokowe (głównie we wnętrzach). Wymiary budynku robią duże wrażenie - powierzchnia użytkowa wynosi 17 000 metrów kwadratowych, długość – 268 metrów, szerokość - do 123 metrów, a wysokość kopuły - 96 metrów (drugi pod względem wielkości budynek na Węgrzech). W środku znajduje się 691 pomieszczeń (ponad 200 biur), 29 schodów, 13 wind, 27 wejść i 10 podwórzy. Wnętrza są bogato zdobione freskami i malowidłami, a także witrażami. Na zewnętrznych ścianach gmachu znajdują się herby dawnych Wielkich Węgier.

Rewelacyjną atrakcją naszej wycieczki był godzinny rejs statkiem po rzece przy brzmieniu wspaniałych walców Straussa „Nad pięknym modrym Dunajem”. Z pokładu mogliśmy zachwycać się piękną panoramą stolicy i jej zabytkami po obu stronach rzeki.


Główna fasada skierowana jest w stronę Dunaju, ale główne wejście umiejscowione jest od strony placu Kossuth Lajos tér (na początku XX wieku nazywanym Országház tér - placu parlamentarnym), na którym stoi słynny pomnik Lajosa Kossutha. Przy placu znajduje się stacja metra linii M2. Największymi salami parlamentu jest dawna Izba Niższa (dzisiejsze Zgromadzenie Narodowe) oraz dawna Izba Wyższa, zniesiona w węgierskim systemie politycznym w 1945, a obecnie pełniąca funkcję sali konferencyjnej. Sale ozdobione są herbami dynastii panujących od Arpadów do Habsburgów oraz motywami patriotycznymi związanymi z historią Węgier. Przez długie lata w budynku przechowywana była największa relikwia narodu węgierskiego – korona świętego Stefana. W 1944 została wywieziona z Budapesztu (według niektórych wersji ukradli ją żołnierze niemieccy), prawdopodobnie przez lidera węgierskich faszystów Ferenca Szálasi. Nie wiadomo dokładnie, jak znalazła się po wojnie w Stanach Zjednoczonych (być może wraz z amerykańskim wojskiem). Zwrócono ją Węgrom dopiero w 1978, a od 2000 można ją oglądać w gmachu parlamentu. Parlament jest otwarty dla zwiedzających, choć w okresie sesji parlamentarnych mogą być ograniczenia jego dostępności.


Kościół Macieja (węg. Mátyás templom) w Budapeszcie to jeden z najważniejszych i najbardziej znanych kościołów węgierskich. Oficjalnie nosi wezwanie Najświętszej Maryi Panny, jednak zarówno przez miejscowych, jak i przez turystów, zwany jest popularnie Kościołem Macieja (określenie pochodzi od króla Macieja Korwina). Wnętrze wypełniają piękne freski autorstwa XIX-wiecznych artystów węgierskich (przedstawiają m.in. herb i postać Macieja Korwina, a także ceremonię koronacyjną Franciszka Józefa i jego żony, Elżbiety). Wewnątrz znajduje się też grobowiec króla Béli III, przeniesiony z Székesfehérvár. W grudniu 1916 r. w kościele Macieja odbyła się ostatnia koronacja królewska na Węgrzech – Karola IV Habsburga i jego żony, Zyty. Pamiątki związane z tą ceremonią (m.in. fotele, na których zasiadała królewska para) podziwiać można nad zakrystią.



Pierwszy władca Węgier - pomnik św. Stefana, na terenie Baszty Rybackiej. Prostokątny piedestał zdobią płaskorzeźby ukazujące ważne sceny i wydarzenia z okresu panowania monarchy: ceremonię koronacji, ustanawiania praw, budowy kościoła i hołdu ze strony Wiednia. Korzystając z niepowtarzalnej okazji artysta uwiecznił na reliefach wizerunki Schuleka (scena założenia kościoła chrześcijańskiego - figura druga od prawej, za mnichem z łopatą) oraz pisarza Móra Jókai, malarza Gyuli Benczúra i własnej matki. W innej scenie, wśród Austriaków oddających cześć królowi, dopatrzeć się można postaci Dr Karla Luegera (1870-1950) burmistrza Wiednia w pierwszej dekadzie XX wieku. Na postumencie, zwieńczonym w rogach figurami czterech lwów podkreślających majestat władzy królewskiej, stoi jeszcze podwyższenie w postaci półki podtrzymywanej przez sześć grup poczwórnych kolumn i dopiero na nim podziwiać można dzieło Stróbla.


Baszta Rybacka - (węg. Halászbástya) to jeden z najbardziej znanych zabytków budapeszteńskich. Znajduje się w I. dzielnicy w okolicach zamku budańskiego. Zbudowana w stylu neoromańskim w latach 1895-1902 wg planów Frigyes-a Schulek-a w miejsce dawnych murów zamkowych. Swą nazwę zawdzięcza średniowiecznemu cechowi rybaków, który bronił tej części murów. Z wież i tarasów Baszty Rybackiej rozciąga się widok na Dunaj, Wyspę Małgorzaty, stronę peszteńską oraz Górę Gellerta.


Zamek Królewski w Budapeszcie (węg. Budavári Palota, Vár) - kompleks budynków pałacowych na Wzgórzu Zamkowym w Budapeszcie. Nie wiadomo dokładnie, kiedy na dzisiejszym Wzgórzu Zamkowym w Budzie pojawiła się pierwsza siedziba królewska, ale najprawdopodobniej dopiero w XIV w. Kres istnieniu starego zamku położyli Turcy. Po zdobyciu dawnej stolicy Królestwa Węgierskiego urządzili w nim arsenał, którego wybuch w 1578 kompletnie zniszczył budynek. W XX wieku pozostałości odkryli archeolodzy (m.in. dobrze zachowana kaplica gotycka, fragmenty murów, bastionów, rzeźby). Po odbiciu Węgier przez Habsburgów zdecydowano o budowie nowego obiektu, który w niczym nie przypominał starego. Wzniesiony w stylu barokowym przez Johanna Hoblinga od 1791 stał się oficjalną rezydencją rodziny panującej. w 1890. Zamek został poszerzony w kierunku zachodnim, wnętrza wzbogacono dziełami artystów węgierskich, a całość kompleksu miała podkreślać charakter narodowy oraz siłę Wielkich Węgier, które w 1896 uroczyście obchodziły 1000-lecie przybycia nad Dunaj. Od strony rzeki powstał rozległy plac wraz z reprezentacyjną bramą, przy której znajduje się rzeźba Turula, mitycznego ptaka, symbolu Węgier.

Plac św. Trójcy
Północny kraniec Wzgórza Zamkowego to najszerszy fragment całego wzniesienia. Zbiegają się tu trzy główne ulice łączące tę część dzielnicy z placem św. Trójcy (Szentháromság tér)
Jest to jeden z centralnych punktów Starego Miasta w pobliżu świątyni NMP (=kościoła Macieja). Niewątpliwym wyróżnikiem placu św. Trójcy jest wznosząca się na jego środku barokowa Kolumna Morwowa.



W 1691r. epidemia dżumy z ogromną siłą uderzyła w węgierską stolicę. Przerażeni mieszkańcy miasta regularnie wznosili modły błagalne, prosząc niebiosa o pomoc w walce z chorobą i cofnięcie śmiercionośnej plagi, ta jednak trwała nieprzerwanie przez ponad 15 lat i dopiero w 1706r. Budę można było ogłosić wolną od zarazy. Trzy lata później ci, którym udało się przetrwać, ustawili na placu niewielki obelisk dziękczynny autorstwa Bernarda Farettiego, mający symbolizować wdzięczność Panu i ufność w jego wyroki. Jednocześnie z odsłonięciem pomnika dżuma powróciła z równą siłą, co w czasie wcześniejszej epidemii. Zdezorientowani Budzinianie obiecali Bogu, że jeśli tym razem uchroni ich przed zarazą, zburzą stary pomnik i w jego miejsce wystawią dwa razy większy, piękniejszy i bogatszy monument. Kolumna, wykonana z wapienia w formie sześciokątnego obelisku, mierzy łącznie 15 metrów wysokości, a poszczególne zdobiące ją postaci osiągają od 1,8 do 2,8 metrów. Zwieńczenie pomnika stanowi grupa figur wyobrażających Trójcę Świętą, podczas gdy trzon kolumny zdobią anioły, cherubiny i elementy zdobnicze.



Góra Gellerta (węg. Gellért-hegy) to wzgórze o wysokości 130 metrów, znajdujące się w Budapeszcie, w I i XI dzielnicy (Tabán), na zachód od Wzgórza Zamkowego. Nazwę zawdzięcza biskupowi Gellertowi, który właśnie tutaj miał zostać zamordowany przez pogan (według legendy spuszczono go ze szczytu w drewnianej beczce). Na fotografii powyżej (z Góry Gellerta) na pierwszym planie widoczny jest filigranowo-ażurowy Most Elżbiety.


Oprócz twierdzy (Cytadela) na szczycie znajduje się Pomnik Wolności (Szabadság-szobor), wzniesiony w 1947 r. i przez długie lata poświęcony żołnierzom radzieckim poległym w walce o Budapeszt. Przedstawia on 14-metrową kobietę z brązu trzymającą palmowy liść, ustawioną na 26-metrowym postumencie. Projektantem był Zsigmond Kisfaludi Stróbl. Po 1989 r. z pomnika usunięto komunistyczne symbole (m.in. czerwoną gwiazdę) oraz napis dziękujący Armii Czerwonej za wyzwolenie miasta - obecnie pomnik ma uniwersalne przesłanie i upamiętnia wszystkich, którzy polegli za Węgry. Spod pomnika rozpościera się panorama południowych i wschodnich dzielnic stolicy.



Cytadela. W latach 1850-1854, po upadku węgierskiej Wiosny Ludów, zaczęto na wzgórzu wznosić potężną austriacką cytadelę (Citadella), zaprojektowaną przez generała Emanuela Zitta (według innej wersji projektował ją generał Julius Jacob von Haynau). Długa na 220 metrów i szeroka na 60, z murami dochodzącymi do 16 metrów grubości miała wybić z głowy obywatelom Budy i Pesztu ewentualne kolejne próby buntów przeciw Habsburgom. Obiekt nigdy nie został użyty militarnie i już w trakcie budowy uważany był za przestarzały. W 1897 symbolicznie dokonano wyłomu nad główną bramą i przekazano twierdzę władzom miasta. W 1945 została zdobyta po gwałtownych walkach przez Armię Czerwoną. Dzisiaj jest doskonałym punktem widokowym, mieści się w niej muzeum, restauracja, dyskoteka oraz schronisko młodzieżowe. Znajduje się również na liście dziedzictwa UNESCO wraz ze Wzgórzem Zamkowym i promenadami naddunajskimi.


Budapeszt posiada 10 mostów (przed wojną 5). Na fotografii: Most Łańcuchowy (= Most Széchenyi'ego, węg. Széchenyi lánchíd lub krócej Lánchid) w Budapeszcie zbudowany w latach 1839-1849, według projektu angielskiego inżyniera Williama Tierney'a Clarka. Budowy mostu podjął się szkocki inżynier Adam Clark, którego nazwiskiem nazwano plac między mostem a tunelem pod zamkiem królewskim po stronie Budy. Most stanowił pierwsze stałe połączenie leżących po przeciwnych stronach Dunaju - Budy i Pesztu.


Wielka Synagoga w Budapeszcie (węg. Nagy Zsinagóga) - największa synagoga w Europie i druga co do wielkości na świecie, po synagodze Emanu-El w Nowym Jorku. Jest centrum neologicznego judaizmu, mieści 3000 osób. W synagodze na organach grał m.in Franciszek Liszt Synagoga została wysadzona w powietrze przez pronazistowskie ugrupowanie Strzałokrzyżowców już przed II wojną światową, 3 lutego 1939 r. Odbudowana w 1996 r. za wiele milionów dolarów.


Zdjęcie powyżej przedstawia ruiny jednej ze świątyń.

Wszystko co tutaj napisałem usłyszeliśmy z ust naszego przewodnika Wiesława Rybaka. Fotografie również przedstawiają to, co faktycznie widzieliśmy na własne oczy. Sami byliśmy zdumieni, że w ciągu 7 godzin można tak dużo zwiedzić. A przecież był jeszcze czas wolny na posiłek i zakupy. Stało się to możliwe dzięki profesjonalnemu przygotowaniu wycieczki przez biuro PTTK w Krynicy-Zdroju i perfekcyjnej realizacji zarówno przez doskonałych kierowców, którzy wszędzie podwozili nas bardzo blisko, jak i przez wspomnianego wyżej charyzmatycznego Przewodnika.
W ramach dygresji dodam, że w stolicy Węgier miałem przyjemność spotkać i nacieszyć się krótką rozmową z panią Bożeną G. (z domu B.), której w poprzednim wieku byłem wychowawcą w Liceum Ogólnokształcącym w Koronowie koło Bydgoszczy.
Na zakończenie pragnę podkreślić, że cała Europa staje się jednym krajem, o czym świadczy brak jakiejkolwiek kontroli celnej i dokumentów (dowodów osobistych czy paszportów), o czym w minionej epoce komuny nawet nie marzyliśmy.
.